Naar een veerkrachtig Vlaams orkestenlandschap

Eindrapport in het kader van een onderzoek (2015) naar een verregaande samenwerking en afstemming tussen de drie Vlaamse symfonieorkesten.

Op vraag van de Vlaamse Minister van Cultuur onderzocht ik in 2015 samen met collega Philippe Vandenbroeck de mogelijkheden voor een verregaande samenwerking tussen de drie Vlaamse symfonieorkesten: deFilharmonie (nu Antwerp Symphony Orchestra), Brussels Philharmonic en het orkest van het Kunsthuis.

De initiële vraag van de overheid naar meer samenwerking tussen de orkesten was ingegeven vanuit een efficiëntie-logica. Geheel begrijpelijk, maar in samenspraak met de opdrachtgever hebben we de onderzoeksvraag opgerokken. We zijn vertrokken van een grondige analyse over de maatschappelijke rol van een symfonieorkest en de brede uitdagingen waar orkesten overal ter wereld mee te maken hebben. Voor de finale aanbevelingen hebben we ons laten leiden door een ambitieus 'Streefbeeld 2030' dat tot stand kwam tijdens het onderzoek en na gesprekken met de betrokken directies, tientallen musici en andere stakeholders.

Het ‘pièce de résistance’ van het rapport is een systeemkaart. Dat is een visualisatie van alle factoren die bepalend zijn voor het succes van een symfonieorkest (generiek) en hoe die factoren of variabelen elkaar beïnvloeden. Zie rapport, bijlage 3.

We hebben een 70-tal variabelen gedefinieerd die volgens ons onderzoek typerend zijn voor elk orkest. Dat zijn bijvoorbeeld de Kwaliteit van het artistiek en zakelijk leiderschap, Arbeidsvreugde van de musici, Subsidie-inkomsten, Aantrekkelijkheid van de concertbeleving, Maatschappelijk draagvlak voor cultuur/klassiek, enzovoort.

De systeemkaart geeft inzicht in hoe die factoren elkaar beïnvloeden en waar mogelijk versterkende loops ontstaan. Het is een krachtig middel om strategische keuzes te maken, om bespreekbaar en inzichtelijk te maken hoe een ingreep aan de ene variabele invloed heeft op de rest van het systeem.

Deze systeemkaart vormde de basis voor een statusopname van de orkesten en voor de toekomstscenario’s die we geformuleerd hebben.

Het rapport besluit met een ontwikkelingspad waarin we aanbevelingen doen voor samenwerking op drie niveaus:

. niveau van het hele Vlaamse orkestenlandschap (incl. projectorkesten en jeugdorkesten)

. niveau van de drie vaste orkesten

. niveau van de twee Antwerpse orkesten

Link naar het volledige rapport : Naar een veerkrachtig Vlaams orkestenlandschap .

Bruckners Ankunft im Himmel (Otto Böhler)